Cieczka u psa spędza sen z powiek hodowców i opiekunów! Ale czy tak musi być? Poniższy tekst przybliży istotne zagadnienia związane z rują pupila. Niezwykle ważna zarówno podczas planowania rozrodu, jak i wówczas, gdy chce się uniknąć niechcianej ciąży suczki jest wiedza z zakresu przebiegu i fizjologi cyklu rozrodczego. Zachęcamy do przeczytania!
Pies domowy (Canis familiaris) należy do zwierząt monoestralnych sezonowo. Cóż to znaczy? Oznacza to mianowicie, że suka podczas każdego sezonu rozrodczego ma jeden cykl rujowy, w którego trakcie wykazuje aktywność płciową. W okresie tych kilku dni cyklu rujowego może zajść w ciążę.
Spis treści:
Jakie fazy wyróżnia się w cyklu rujowym suki?
Cykl rujowy suki składa się z czterech faz. Poniżej krótka charakterystyka poszczególnych okresów.
Anestrus – faza trwająca około 75 dni. Jest to okres spokoju czyli braku aktywności płciowej u suki.
Proestrus – faza poprzedzająca ruję, trwająca średnio 9 dni, z wahaniami od 2 do 27 dni. W tej fazie suka ma obrzęknięty srom, można też zauważyć wydobywającą się z pochwy krwawą wydzielinę. Jest to czas, kiedy wzrasta zainteresowanie nią samców, jednak suka nie dopuszcza absztyfikantów do siebie, uniemożliwiając im krycie.
Estrus – faza trwająca około tygodnia, z wahaniami od 3 do 21 dni. W tym okresie srom suki jest wyraźnie obrzmiały i twardy. Wydzielina z pochwy ma charakterystyczną dla tej fazy słomkowożółtą barwę. Suka dopuszcza samce i pozwala na krycie. Owulacja występuje 2 dni po rozpoczęciu fazy estrus. Inaczej mówiąc suczka wykazuje chęć do pokrycia w momencie, gdy z jajnika do jajowodu wypada dojrzała komórka jajowa. Przy standardowo przebiegającej cieczce ma to miejsce między 9 i 13 dniem.
Metestrus – faza trwającą około 90 dni. Często w tym okresie suki wykazują objawy ciąży urojonej.
Warto zauważyć, że czas trwania poszczególnych faz, jak i całego cyklu może się różnić w zależności od konkretnego psa. Jest to również uwarunkowane przez czynniki środowiskowe oraz takie jak rasa, wiek, zdrowie i oraz cechy indywidualne.
Jak rozpoznać cieczkę u suki?
Jest kilka sposobów na rozpoznanie cieczki u suki. Jak napisano powyżej w poszczególnych fazach cyklu występują charakterystyczne objawy fizjologiczne i behawioralne. Należy jednak podkreślić, że wiele suk nie wykazuje żadnych objawów rui. Ponadto kolejne fazy w poszczególnych populacjach psów mogą mieć różną długość. Warto podkreślić, że ustalenie cyklu na podstawie wyłącznie obserwacji może nie odzwierciedlać faktycznego stanu fizjologicznego zwierzęcia. Często psy pokazują zachowania mylące, charakterystyczne dla innej fazy cyklu.
Regularne obserwowanie objawów i przebiegu cieczki u suczki oraz ich dokumentowanie może pozwolić na lepsze poznanie fizjologii cyklu konkretnego pupila. Bardzo pomocna będzie tabelka, w której obok daty należy notować objawy występujące u psa oraz opis jego zachowania. Warto również dodać informacje na temat interakcji z samcami np. czy suczka dopuszcza samce, jak samce zachowują się w stosunku do niej itp.
Jeśli nie planuje się rozrodu psa najlepszym rozwiązaniem będzie kastracja, która zabezpieczy pupila przed nieplanowaną ciążą. Pozwoli też wyeliminować niektóre choroby układu rozrodczego jak np. ropomacicze. Z kolei w przypadku suk hodowlanych i planowanego rozrodu lub sterowania cyklem rozrodczym jego znajomość nabiera ogromnego znaczenia.
Badania określające fazę cyklu
Poniżej badania określające fazę cyklu, które można wykonać:
- cytologia nabłonka pochwy,
- stężenie hormonów (głównie progesteron),
- waginoskopia pochwy.
Ile trwa cieczka u psa?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, przyjmuje się, że jest to okres około 21 dni. Taki wniosek wyciągnięto na odstawie prowadzonych obserwacji oraz badań.
Zwyczajowo cieczką nazywany jest czas trwania fazy proestrus i estrus.
Objawy cieczki u psa
Objawy cieczki u poszczególnych zwierząt mogą się różnić. Jest jednak kilka typowych, które często można zaobserwować.
Krwawienie
Jest to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów. W fazie proestrus cyklu rujowego suka może wydzielać z pochwy krwawą wydzielinę. Jest ona efektem pękania niewielkich naczyń w błonie śluzowej macicy. W początkowej fazie ma barwę ciemnoczerwono-brunatną. W czasie kolejnych kilku dni zmienia się w jasnoczerwoną. Można ją zaobserwować w postaci kropek czy plam, na sierści czy na podłożu, gdy pies wstanie. Moment zakończenia krwawienia jest szczytowym punktem cieczki.
Biały śluz
Po ustaniu krwawienia w kulminacyjnym momencie można zaobserwować biały śluz. Zawiera on między innymi hormony i feromony o intensywnym zapachu, które spełniają funkcje wabika dla samców. Należy podkreślić, że są niewyczuwalne dla człowieka.
Obrzęk sromu
Spowodowany jest silnym przekrwieniem narządów rodnych w początkowej fazie cieczki.
Obrzmienie sutków
Suki mogą stać się większe i bardziej wrażliwe podczas cieczki. Czasem można zaobserwować, że ich kolor jest bardziej intensywny, są zaróżowione lub zaczerwienione.
Zmienione zachowanie
Podczas cieczki suczki zwykle wykazują zmiany zachowania, jednak nie zawsze. Bywają niecierpliwe, podniecone, zainteresowane samcami lub przeciwnie spokojne z chęcią izolacji. Może też nasilać się u nich instynkt terytorialny, co często kończy się warczeniem i przyganianiem szczególnie innych samic.
Słaby apetyt
Niektóre suki wykazują w tym okresie zmniejszone zainteresowanie jedzeniem. Zdarzają się przypadki, że zwierzęta prawie w ogóle nie jedzą. Jest to normalne zachowanie podczas rui.
Częste oddawanie moczu
Podczas cieczki suczka częściej oddaje mocz, nawet jeśli pije mniej wody. Zachowanie takie to swego rodzaju zapachowy list dla samców, który mówi „Jestem tu, mam ruję!” lub „Za chwilę będę miała ruję!” Należy dodać, że zwykle są to niewielkie ilości moczu.
Warto pamiętać, że nie wszystkie suki wykazują te same objawy cieczki.
Jak często suczka ma cieczkę?
Cieczka u psów zwykle występuje raz lub dwa razy w roku. Obserwuje się nasilenie aktywności rozrodczej od lutego do maja. Jednakże fizjologicznie samica psa jest zdolna do rozrodu i rodzenia szczeniąt przez cały rok. Można się pokusić o stwierdzenie, że u psów występuje pewna sezonowość rozrodu. Widać to szczególnie w hodowlach i populacjach psów żyjących na danym terenie. Otóż następuje u nich synchronizacja rui, czyli suczki w tym samym czasie mają cieczkę.
Pierwsza cieczka u psa
Pierwsza cieczka u psa zazwyczaj pojawia się między 6 i 12 miesiącem życia, chociaż zdarzają się odstępstwa. Suczki należące do ras małych, takich jak chihuahua czy yorkshire terrier pierwszą ruję zwykle mają między 6 i 7 miesiącem życia. Wówczas osiągają dojrzałość płciową. U zwierząt ras dużych, jak owczarki niemieckie czy berneńskie psy pasterskie, może wystąpić w wieku około 10-12 miesięcy lub nawet później. Analogiczna zależność występuje u mieszańców (kundelków) małych i dużych.
Wiek pierwszej cieczki u suki, częściowo determinowany jest przez czynniki genetyczne, odżywienie, warunki środowiskowe oraz cechy indywidualne. Przez długi czas uważano, że pierwsza ruja występuje około 7 miesiąca życia. Jednak badania sugerują, że różnice rasowe, rozmiar ciała i linie hodowlane mogą mieć wpływ na wiek, w którym psy mają pierwszą cieczkę.
Kiedy pierwsza cieczka u psa?
Psy małe, rasy małe i miniaturowe – w wieku ok. 6-7 miesięcy.
Psy średnie i duże, rasy duże i bardzo duże – w wieku ok. 10-12 miesięcy.
Ile trwa pierwsza cieczka u psa?
Zwykle pierwsza cieczka trwa od 1 do 3 tygodni, jednak czas ten może się różnić w zależności od psa.
Autor: Iwona Bodek
Bibliografia
Dubiel A.; Rozród Psów, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu 2010
Monkiewicz J., Wajdzik J. Rogowska-Sobota K.; Kynologia wiedza o psie, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu 2020
Najnowsze komentarze